Mohamed Dugoow

Nin oday ah oo aan saaxiibo nahay ayaan ka sheekeysannay xaaladda dalka iyo rajada laga qabo inuu maalin uun ay Soomaaliya ka curato dabeysha isbedelka iyo horumarka. Waxaan uga sheekeeyay sida dad badan ay uga niyad jabsan yihiin xaaladda dalka gaar ahaan habfikirka dhalinyaradii iyo haldoorkii laga filayay hoggaaminta isbedel ka dhaca dalkan dib u dhacay.   Waxaan ku iri taladii dalka oday dhaqan bay gacanta ugu jirtaa, siyaasi xoola wata ayaa ka iibsada, dhalinayaraduna waa laba qeyb, qaar aan mabaadi’ laheyn oo hanyari siyaasadda la dhex fadhiya oo nacamleyn iyo kabaqaadnimo siyaasad iyo horumar mooday, iyo qaar mabaadi’ iyo aragti hoggaamineed leh balse qab faaruq ah bannaanka la taagan, kuwa hore siyaasaddii ayay galeen balse aragti iyo karti ay wax ku badalaan malaha kuwa danbe na aragtidii iyo kartidii ba waa leeyihiin balse ma rabaan in gaarigan dhiiqada ku jira dhiiqada la galaan iyaga oo aan dhowrsanaanta ka tageynna ay dhiiqada ka saaraan. Ninkii Odayga ahaa wuxuu i wey...

Dr Cabdi wuxuu dhowaan mid kamid ah jaamacadaha Muqdisho ka dhammeeyay takhasuska Caafimaadka, waxaa dhacay in maalinkii Xafladda qalinjebinta uu Aabihii kala kulmay dhacdo aad u yaab badan oo naxdin ku noqotay maadaama uu subaxaa Dr. Cabdi isu diyaarinayay xafladdii qalinjebinta kadib 6 sano oo uu halkan ku soo jiray.  Aabaha Dr. Cabdi ayaa subaxaa wiilkiisa uga sheekeeynayay dhibkii uu Axmed wax ku soo baray, isaga oo sidoo kale na wiilkiisa siinayay talooyin ku aadan Aduun iyo Xaalkiis iyo halgankii uu nolosha ka soo maray yaraantiisa. In door ah oo uu Aabihii sheekeynayay kadib ayuu Dr Cabdi mar qura maqlay Aabihii oo leh “Axmedow Saakay wixii ka danbeeya isdabar, maxaa yeelay aniga booskii aan lahaa adigaan kuu iibiyay si aad wax ugu barato, maantana hadii aad Jaamacaddii dhameysay oo aad shahaadadii soo qaadatay gurigaan ka cun quraacdii ugu danbeysay boorsadaadana soo mar hadhow marka aad xafladda ka imaado magaaladaaa dhinac ka dag, marka hore naftaada Anfac oo meel u yeel ...

Qabweyniga Soomaalida, Qaranbaa ku dumay. Waxaa la i baray abtirsiimaha qabiilka aan ka soo jeedo, waxaa la ii sheegay inaan ka dhashay qabiilka ugu fiican Soomaalida, waxaan maqli jiray hebel ama adeerkaa wuxuu ahaa geesi aan cadkiisa la cunin iyo wuxuu ahaa geel qaad ama laayaan, waxaa la i dhihi jiray iska celi oo kala hormar, ha ka Soo ooyin facaa iyo Erayo caraadin dagaal, ninka wadaadka ah ama culumada ah amaba nabada jecel wuxuu bulshada ka ahaa nin miskiin ah oon cadkiisa goosan karin. Dadka aan amaantooda maqli jiray waxey ahaayeen dadka hadalka kulul oo aan warkoodu xeerba laheyn ama dadka ay murmaan dharbaaxada ugu shuba, dadka xishooda ama sabra waxey ku sifeysnaayeen wax ma tarayaal ama fulayaal. Qabiil walba oo Soomaali ah sidaa uun bey aaminsanaayeen, marka qof walba waxaa ku jirta ismuuji oo geel soo dhac ama wax soo dil si gabdhuhu ama tolku kuugu sheekeystaan. Dhaqankii noocaa ahaa weli isma bedelin ee sidii isaga oo ah ayaan magaalada lasoo galnay...

Gaaladii Qureysheed waxa ay qabiil kasta kasoo qaadeen miin hal qof, waxa ayna u baxeen si ay nabiga SCW u shirqoolaan una dilaan, habeenkii oo dhan ayey banaanka ku sugayeen si ay u dilaan marka uu salaada subax usoo baxayo. Wax ay bilowgiiba kareen in ay guriga ugu galaan kuna dumiyaan dadka ku jira oo dhan, qof ayaana fikradaa soo jeediyay kaliya soo jeedin. Abuu Jahal ayaa si adag uga horyimid oo yiri "Ma waxaad rabtaa in ay Carabi nagu sheekeysato oo ay dhahaan gabdhihii Maxamed ayay darbiyada uga dhaceen oo ay baneysteen" Gaalada Qureysh waxa ay lahaayeen raganimo akhlaaq ku daaban oo ay ku gartaan in ay meeshu dumar iyo ciyaal ku jiraan oo aynan wanaagsaneyn in xoog lagu galo oo la feydanto cowrada dumarka hurdaya. Abuu Sufyaan iyo kolonyo uu hogaaminayo ayaa safar ku tegay dhulkii Roomaanka, boqor Hiriqle (boqorkii Roomaanka) ayaa u yeeray Abuu Sufyaan isagoo ka wareysanaya Nabi Maxamed "Maxamed maku tuhmeysaan been iyo balan ka bax?!) Markaasuu leeyah...

 “Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty” Maxay Qaramadu u Dumaan? Asalka Xukunka, Barwaaqa sooranka iyo Saboolnimada Dhiganaha “Maxay Qaramadu u dumaan” waxaa qoray laba aqoonyahan oo aad ugu xeeldheer culuumta dhaqaalaha iyo siyaasadda. Daren Acameglu waa qoraaga koowaad ee buugga wax uu hesytaa dhalasho dalka Mareykanka asal ahaanse waxa uu ka soo jeedaa Turkiga, wax uu bare sare ka yahay jaamacadda Massachusetts  Institute of Technology MIT ee dalka Mareykanka, qoraaga labaad waa James A. Robinson oo u dhashay Britain waxa uu bare sare oo cilmiga siyaasadda dhiga ka yahay Jaamacadda Chicago ee dalka Mareykanka. Dhiganaha ayaa ah natiijo ka dhalatay 15 sano oo cilmi baaris ah oo ay sameeyeen labada qoraa waxaana ugu danbeyn buug ahaan loo faafiyay 20-kii bishii Maarso 2012-kii. Buuggan wax uu ka kooban yahay 546 bog waxaa uu ka mid yahay qeybta loo yiqaanno Isbarbardhigga Siyaasadda “Comparative Politics”. Buugan wax aan u doortay in a...

Dhalinyaro is-abaabulay ayaa bishii Maarso 2016 bilaabay olole loogu magac daray “Not too young to run” oo micnaheedu yahay “kama da’ yarin tartanka” ololahan ayaa ujeedkiisu ahaa in hoos loo dhigo da’da laga doonayo inuu jiro qofka u tartamayo xilalka la isu doorto gudaha dalka Nigeria iyo guud ahaanba dunida. Oloahan ayaa laba sano iyo bar kadib sharci noqday 1-dii bishii Juun ee sanadkii la soo dhaafay e e 2018, waxaana meel mariayay Aqallada Wakiilada iyo Odayada dalka Nigeria iyadoo ugu danbeyntiina uu saxiixay madaxweyaha Nigeria Mohammadu Buhari. Xeerkan oo loogu magac daray “The Not Too Young to Run Bill” ayaa isbadallo cusub ku sameeyay shuruudaha dhanka da’da ah ee lagu xiro qofka u tartamayo xilalka xildhibaanimada iyo madaxweynanimada dalkaasi. Qofka xildhibaanka u tartamaya dalka Nigeria waxaa shardi u aheyd inuu jiro 30 sano balse sharcigan cusub ayaa hoos u dhigay waxaana la gaarsiiyay inuu ugu yaraan 25 sano jir noqdo qofka u tartamayaa xildhibaanimo...